Propolis - kit pszczeli
Propolis (kit pszczeli) wytwarzany przez pszczoły z substancji żywicznych
młodych pączków roślin (głównie: topoli - kolor brązowy, brzozy -
czarny, olchy - kolor żółty). Kolor propolisu zależy głównie od tego z
jakiej rośliny został pozyskany. Pszczoły zbierając te substancje
mieszają ze swoją śliną i znoszą do ula. Przyniesiony na obnóżach propolis
jest zdejmowany przez pszczoły ulowe w miejscu przeznaczenia. Operacja może
trwać do 48 godzin. Ciepły kit pszczeli jest kleisty, dzięki
czemu idealnie nadaje się do oblepiania ramek oraz ścian ula. Zbieranie
propolisu jest czynnością bardzo żmudną i spracowującą, dlatego pracę
z tym związaną wykonują najstarsze pszczoły. Używany jest przez pszczoły w celu
uszczelnienia gniazda, do jego dezynfekcji przeciwko grzybom i bakteriom
oraz do polerowania komórek plastra przed złożeniem do nich jaj przez
matkę. W zależności od cechy danej pszczoły, jedne kitują lepiej inne
gorzej, a niektóre wcale. Kit pszczeli dobrze rozpuszcza się w alkoholach, acetonie i chloroformie. Nie jest prawie wcale rozpuszczalny w wodzie. Jest dużo twardszy i odporniejszy na temperaturę niż wosk.
Konsystencja propolisu zależy od warunków otoczenia.
W temperaturze niższej
od 15°C jest twardy i kruchy, w 35°C mięknie, w 70°C staje się półpłynny
, a w temperaturze około 100°C ulega stopieniu. Jak widzimy jest produktem
bezpostaciowym o bardzo charakterystycznym zapachu oraz gorzkim i piekącym
smaku.
Po roku przechowywania kit pszczeli traci częściowo swoją aktywność biologiczną, po dwóch latach nie wykazuje jej prawie wcale.
Skład propolisu zależy od miejsca jego pochodzenia:
50–55% żywicy;
30–40% wosku roślinnego i wosku pszczelego;
5–10% olejków eterycznych;
białka (pyłek);
mikroelementy (Cu, Si, Mg, Mn, Zn);
witaminy z grupy E, H, P i B.
Właściwości biologiczne propolisu
- działanie antybiotyczne - hamowanie rozwoju i całkowite zniszczenie bakterii, grzybów, wirusów i pierwotniaków
- działanie odnawiające - odnowa tkanki miękkiej, łącznej, chrzęstnej, kostnej i zębowej
- działanie na układ immunologiczny - regulacja układu immunologicznego (działanie immunoregulujące), m.in. zabezpieczenie organizmu przed zakażeniem drobnoustrojami
- działanie przeciwnowotworowe - hamowanie rozwoju hodowli tkankowych nowotworów ludzkich i zwierzęcych
- działanie przeciwutleniające - wychwytywanie (zmiatanie) wolnych rodników, to jest zabezpieczenie białek przed peroksydacją
- działanie miejscowo znieczulające
- działanie na układ sercowo-naczyniowy - wzmaganie akcji serca, regulacja ciśnienia krwi, uszczelnianie naczyń włosowatych
- działanie na ośrodkowy układ nerwowy - rozkurcz mięśni gładkich, zmniejszanie ruchliwości spontanicznej (działanie uspokajające)
- pozostałe działania - hipoglikemiczne, antyagregacyjne,
żółciotwórcze, żółciopędne, ochraniające tkankę wątrobową,
zabezpieczające przed promieniowaniem jonizującym
Obecnie panujący trend powrotu do medycyny naturalnej, spowodował, że na rynku pojawia się coraz więcej produktów zawierających w swoim składzie propolis. Medykamenty wytwarzane są głównie pod postacią 3% lub 5% maści, tabletek lub roztworu alkoholowego. Preparaty te w niektórych przypadkach mogą powodować objawy nadwrażliwości lub odczyny alergiczne.
Przed leczniczym zastosowaniem propolisu,
należy się najpierw upewnić, czy nie jesteśmy na niego uczuleni! Na propolis
uczulonych jest 0,84% zdrowych ludzi i 2,44% pacjentów oddziałów
dermatologicznych.
Możemy to sprawdzić poprzez pocieranie propolisem
delikatnych części dłoni i obserwowaniu czy nie występuje reakcja alergiczna
(zaczerwienienie, swędzenie).
Podatne
na alergię propolisową są zwykle osoby uczulone na użądlenia pszczół,
inne produkty pszczele, cierpiące na alergiczne schorzenia skóry i dróg
oddechowych. Nadwrażliwość na propolis może także występować u osób
uczulonych na leki, kosmetyki, detergenty i olejki eteryczne.
Poniżej znajdują się najczęściej przyrządzane mikstury z propolisu, stosowane przez naszych klientów:
EEP Etanolowy Ekstrakt Propolisowy: 50 g rozdrobnionego propolisu, 500 cm3 alkoholu etylowego 70% (350 ml spirytusu i 150 ml przegotowanej wody) - pozostawić w temperaturze pokojowej, bez dostępu światła, przez ok. 14 dni - codziennie wstrząsać. Wstawić na 24 godziny do lodówki. Przecedzić. Przechowywać w temperaturze pokojowej w ciemnym szklanym naczyniu nie dłużej jak 6 miesięcy.
Dlaczego EEP nie powinno zawierać więcej jak 70% alkoholu? Ponieważ w wyższym stężeniu występuje szybsza denaturacja białek zawartych w propolisie. Ponadto wosk częściowo rozpuszcza się w alkoholu, a zmniejszając jego moc do 70% otrzymujemy optymalne rozwiązanie zapobiegające rozpuszczaniu wosku. W EEP zależy nam głównie na rozpuszczeniu kitu pszczelego.
Najłatwiejszym sposobem rozdrobnienia propolisu jest jego kruszenie po wcześniejszym schłodzeniu (lub zamrożeniu), ponieważ ciepły propolis jest kleisty i ciągnący. Czym lepiej rozkruszony propolis, tym szybciej się rozpuści w pokojowej temperaturze. Po rozpuszczeniu, a następnie schłodzeniu mikstury, zbędne zanieczyszczenia można łatwo przecedzić przez sitko wyłożone gazą lub watą.
Maść propolisowa: do sporządzenia maści propolisowej
potrzebujemy dwóch składników: 100ml nalewki propolisowej EEP i 100g
wazeliny. Etanolowy ekstrakt propolisowy należy odparować do uzyskania gęstej
cieczy. W tym celu najlepiej nalać 100ml EEP do naczynia, które umieścimy
w drugim z gorącą wodą. Po uzyskaniu odpowieniej konsystencji dodajemy
100g wazeliny i mieszamy. Gotowe.
Znajomy pszczelarz robi to trochę
inaczej. Do proporcji nie przykłada zbyt dużej wagi, on robi wszystko
"na oko". Jak da więcej propolisu maść będzie mocniejsza i
na odwrót. Składniki mniej więcej takie jak podałem w nawiasach. Czysty propolis
(150g) wkłada do słoiczka (350ml) z wazeliną. Słoiczek wstawia do
piekarnika ustawionego na temperaturę około 70°C (nie przekracza 75°C,
termometr w piekarniku), całość grzeje przez 2-2,5 godziny, co jakiś
czas mieszając. Po wymieszaniu rozlewa do mniejszych opakowań i maść
gotowa. Osobiście używałem tej maści, zapewniam, że
działa.
Skład chemiczny EEP
- 77% związki fenolowe (ponad 100)
- kwasy fenolowe (benzoesowy, cynamonowy, kawowy, ferulowy)
- alkohole fenolowe, estry aromatyczne, aldehydofenole, ketofenole, estry aromatyczne, kumaryny - 8% flawonoidy (ponad 60)
- chryzyna, tektochryzyna, akacetyna, galangina, kemferol, kwercetyna, pinostrobina, pinocembryna, pinobanksyna - 1% terpeny
- geraniol, nerol, borneol, farnezol, skwalen - 10% substancje lipidowo-woskowe
- kwasy tłuszczowe nienasycone (linolowy, α-linolenowy, arachidonowy)
- alkohole wodorotlenowe
- estry (palmityniany metylowe i etylowe)
- węglowodory
-sterole (lanosterol) - 1% mikroelementy
- mangan, cynk, miedź, żelazo, krzem, glin - 3% inne substancje
- witaminy (grupa B)
- białka i enzymy
- wolne aminokwasy
- cukry
Przepisy na zastosowanie Etanolowego Ekstraktu Propolisowego (EEP):
- do kompresów i przemywania ran, stłuczeń, oparzeń: do 100 ml przegotowanej wody wlać 1 ml nalewki. Do wykonywania kompresów (na stłuczenie) zamoczyć kilka warstw gazy i nałożyć na chore miejsce.
- grzybica międzypalcowa (Trichophyton mentagrophytes lub Epidermophyton floccosum): przemywać rozcieńczoną nalewką 1:50 palce nóg
- rany żylakowe: przykładać kompresy nasączone rozcieńczoną nalewką 1:50, owinąć bandażem
- rany, owrzodzenia u zwierząt: przemyć chore miejsce rozcieńczoną nalewką, posmarować nalewką, po wyschnięciu nałożyć maść
- paradontoza, zapalenie jamy ustnej: do ½ szklanki letniej wody dodać 40 kropli nalewki. Płukać jamę ustną kilka razy dziennie
- wrzody żołądka i dwunastnicy. Na łyżeczkę miodu nakropić 20 kropli nalewki. Spożywać 3 razy dziennie 20 minut przed jedzeniem
- przy stanach zapalnych żołądka i jelit, początkowym stadium choroby wrzodowej żołądka wspomagająco: do połowy szklanki wody, herbaty lub innego płynu wkropić 20-40 kropli nalewki. Pić 2-3 razy dziennie 20-30 minut przed jedzeniem
- grypa, katar, przeziębienia górnych dróg oddechowych, nieżyty, angina: 15-20 kropli na łyżeczkę cukru 3 razy dziennie.
- grypa, katar, przeziębienia górnych dróg oddechowych, nieżyty, angina: 30 kropli na 200 ml ciepłej herbaty do płukania gardła i popijania.
- zapalenie krtani, tchawicy: zaparzyć herbatę z rumianku, dodać 50 kropli nalewki. Płukać gardło 3 razy dziennie
- inhalacje. Do talerza z gorącą wodą wlać 40-50 kropli nalewki, używać do inhalacji pod ręcznikiem
- grypa, przeziębienia: zaparzyć herbatę z rumianku, dodać 2 łyżki miodu, soku z połowy cytryny, 40 kropli nalewki propolisowej. Pić 3 razy dziennie
- przeziębienie, grypa: na łyżeczkę miodu wkropić 20 kropli nalewki. Spożywać powoli 3 razy dziennie
- zapalenie prostaty: zażywać dwa razy dziennie po 20 kropli nalewki na łyżeczkę miodu lub ½ szklanki wody, mleka lub innego napoju
- nadciśnienie tętnicze: zażywać raz dziennie 30 kropli nalewki na łyżeczkę miodu lub ½ szklanki wody, mleka lub innego napoju
- zapalenie pęcherza, cewki moczowej: zażywać po 15 kropli nalewki 4-5 razy dziennie
- propolis na nagniotki, odciski: odpowiednią do wielkości odcisku ilość kitu (1-3 gram) ugnieść w palcach dla uzyskania dużej plastyczności. Następnie nałożyć cienki plaster propolisu na odcisk i zabandażować. Po kilku (3-4) dniach zdjąć opatrunek a z nim nagniotek. Zalecane jest przed nałożeniem propolisu, dobrze odcisk wymoczyć w osolonej, gorącej wodzie, aby zmiękczyć nagniotek.
Przepisy na zastosowanie maści propolisowej:
- oparzenia, skaleczenia, odmrożenia, rany, czyraki, wrzody, odleżyny: nakładać na chore miejsca cienką warstwę maści dwa razy dziennie
- grzybica międzypalcowa: smarować chore miejsce
Przepisy na zastosowanie surowego propolisu:
- zapalenie jamy ustnej, paradontoza, zapalenie tchawicy: w ciepłych rękach uformować kulkę z propolisu. Żuć kilka razy dziennie.
- ból zęba: uformować grudkę z propolisu i włożyć do dziury w bolącym zębie (dawniej tak robiono, teraz już chyba nikt nie ma dziur w zębach)
Należy zwrócić uwagę na to, że nałożona na
noc maść propolisowa może pobrudzić naszą pościel, a nalewka
propolisowa po odparowaniu spirytusu pozostawi ślad propolisu.